Choroba tętnic obwodowych (PAD) obejmuje zwężenie lub zamknięcie tętnic w wyniku choroby miażdżycowej, co prowadzi do ograniczenia przepływu krwi do kończyn dolnych. Jest to stosunkowo częsty problem zdrowotny, który może dotyczyć aż 236 milionów osób na całym świecie. Czynnikami ryzyka rozwoju PAD są między innymi: podeszły wiek, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca oraz choroby sercowo-naczyniowe. Objawy PAD mogą obejmować ból podczas chodzenia (chromanie przestankowe), ból w spoczynku, rany lub owrzodzenia, a w skrajnych przypadkach prowadzić do zgorzeli oraz amputacji. Wyczerpującym powikłaniem są również wzrosty umieralności z powodu chorób sercowo-naczyniowych.
Wczesna i precyzyjna diagnostyka PAD jest kluczowa dla wdrożenia skutecznych strategii zarządzania ryzykiem. Umożliwiają one spowolnienie postępu choroby, zapobieganie jej skutkom, a w razie potrzeby — odpowiednią interwencję. Wśród szeregu dostępnych metod diagnostycznych, coraz większą uwagę przyciągają indeks paluchowo-ramienny (TBI) oraz ciśnienie skurczowe palucha (TSBP) jako nieinwazyjne testy wykonywane przy łóżku pacjenta.
Indeks paluchowo-ramienny (TBI) i jego rola w diagnozowaniu PAD
Indeks paluchowo-ramienny (TBI) to stosunek ciśnienia skurczowego mierzony w palcu stopy (najczęściej pierwszym paluchu) do ciśnienia skurczowego w ramieniu. Badanie to staje się coraz bardziej popularne, zwłaszcza u pacjentów z cukrzycą lub przewlekłą chorobą nerek, gdzie inne testy, jak na przykład kostkowo-ramienny wskaźnik (ABI), mogą być zakłamywane przez obecność zwapnień naczyń powodujących ich sztywność.
W przypadku TBI, wartość wynosząca 0,7 lub mniej może wskazywać na obecność PAD, jednak ważne jest również uwzględnianie innych czynników klinicznych oraz badań obrazowych, aby potwierdzić diagnozę. To badanie jest nieinwazyjne i może być wykonywane stosunkowo szybko, co czyni je idealnym do wstępnej oceny stanu tętnic pacjentów wysokiego ryzyka.
Ciśnienie skurczowe palucha (TSBP)
Pomiar ciśnienia skurczowego palucha (TSBP) to kolejna popularna metoda diagnostyczna PAD. Ciśnienie skurczowe mierzone jest za pomocą manometru oraz urządzeń takich jak fotopletzmografia lub Doppler ciągły. TSBP mierzy się w mmHg, a wartości niższe niż 50 mmHg uznawane są za wskaźnik ciężkiej choroby tętnic obwodowych.
Podobnie jak w przypadku TBI, również i tutaj cukrzyca oraz miażdżyca mogą wpływać na wyniki, co czyni badanie przydatnym w określonych przypadkach. Jednakże, zarówno w TBI, jak i TSBP, maja zastosowanie warianty sprzętowe, co może prowadzić do zróżnicowania wyników pomiarowych w zależności od urządzenia wykorzystywanego do badania.
Porównanie TBI i TSBP w kontekście PAD
Oba badania — TBI i TSBP — są szeroko stosowane w wielu klinicznych ustawieniach, ponieważ pozwalają odpowiednio szybko i nieinwazyjnie przeprowadzić wstępną ocenę przepływu krwi w kończynach dolnych. W praktyce klinicznej wykorzystuje się je zwłaszcza w grupach pacjentów o wysokim ryzyku, takich jak osoby z cukrzycą typu 1 i 2 lub chorobą nerek.
Badania naukowe wykazują jednak pewne ograniczenia, jeśli chodzi o ich dokładność. W szczególności, przegląd dostępnych badań wykazał, że większość prac poświęconych analizie dokładności diagnostycznej tych testów charakteryzowała się niską jakością metodologiczną i niską pewnością dowodów. Urządzenia wykorzystywane do TBI i TSBP różnią się w odniesieniu do standardów i precyzji, co może prowadzić do uzyskiwania rozbieżnych wartości pomiarowych.
Metodologia badań diagnostycznych
Z przeglądu literatury obejmującego 18 badań wynika, że choć TBI i TSBP są szeroko stosowane, istnieje ograniczona liczba dobrze przeprowadzonych badań określających ich pełną skuteczność diagnostyczną. W badaniach tych najczęściej stosowany standard referencyjny to ultrasonografia duplexowa (CDU), tomografia komputerowa (CTA), a rzadziej tradycyjna angiografia.
Ponadto, wiele badań nie raportowało w sposób przejrzysty takich aspektów metodologicznych jak sposób rekrutacji uczestników, sekwencjonowanie próbek, czy też ślepota badaczy w stosunku do wyników testów referencyjnych. Z tego powodu trudno jednoznacznie ocenić wiarygodność wyników, a co za tym idzie, zależność wyników TBI i TSBP od metod badawczych użytych w badaniach.
Zalecenia i potrzeba dalszych badań
Obecny poziom dowodów nie pozwala jeszcze jednoznacznie stwierdzić, która z metod (TBI czy TSBP) jest bardziej skuteczna w diagnostyce PAD. Konieczne są dalsze, dobrze zaprojektowane badania, które wykorzystają referencyjne metody o wysokiej dokładności w celu potwierdzenia wyników i pełniejszego określenia niezawodności tych testów.
W praktyce klinicznej obie metody pozostają jednak narzędziami użytecznymi, zwłaszcza w sytuacjach, gdzie inne testy mogą dawać niejednoznaczne wyniki, jak na przykład w przypadku pacjentów z cukrzycą lub zwapnieniami tętnic. Dokładność diagnostyczna TBI i TSBP jest nadal przedmiotem intensywnych badań, a ich rola może się jeszcze zmieniać wraz z wprowadzeniem nowych technologii i metod badawczych.
„Konieczność starannych i kompleksowych badań nad skutecznością TBI i TSBP jest paląca, zwłaszcza biorąc pod uwagę wzrastającą liczbę przypadków PAD na całym świecie i zapotrzebowanie na proste, nieinwazyjne testy przesiewowe w populacjach wysokiego ryzyka.”
Powszechne zastosowanie TBI i TSBP w diagnostyce PAD wymaga dokładniejszej oceny efektywności tych testów. Dopiero na podstawie większej liczby badań wysokiej jakości będzie można skonkretyzować rekomendacje dotyczące najbardziej odpowiednich wskaźników diagnostycznych dla PAD.