Infekcje miejsca operacyjnego (SSI, z ang. surgical site infection) to poważne powikłanie, które dotyka znaczną liczbę pacjentów po operacjach chirurgicznych. Szczególnie narażeni na ich wystąpienie są pacjenci poddawani operacjom kardiochirurgicznym, co wynika z ich specyficznych czynników ryzyka. Pomimo istniejących ogólnych wytycznych dotyczących zapobiegania SSI, brak jest ustandaryzowanych strategii przeznaczonych specjalnie dla pacjentów poddawanych operacjom kardiochirurgicznym, co prowadzi do istotnych różnic w praktykach medycznych na różnych etapach opieki operacyjnej.
Znaczenie zapobiegania infekcjom miejsca operacyjnego
SSI wiąże się z istotnym wzrostem zachorowalności, śmiertelności oraz obciążeniem finansowym systemu opieki zdrowotnej. W samej Wielkiej Brytanii oszacowano, że SSI generuje dodatkowe koszty na poziomie 30 milionów funtów rocznie związanych z operacjami kardiochirurgicznymi wśród dorosłych pacjentów. Wysokie ryzyko SSI w tej grupie pacjentów można tłumaczyć ich specyficznymi schorzeniami podstawowymi, takimi jak cukrzyca, otyłość czy przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego.
Najważniejsze interwencje zapobiegawcze
W ramach systematycznej analizy dokonano przeglądu 118 badań z udziałem 51 854 pacjentów, identyfikując 22 interwencje mające na celu redukcję zakażeń miejsca operacyjnego. Poniżej przedstawiono najważniejsze z nich:
1. Dekolonizacja
Przedoperacyjna dekolonizacja, obejmująca stosowanie preparatów do dekontaminacji jamy ustnej i nosa, była analizowana w trzech badaniach z udziałem 1564 pacjentów. Chociaż wyniki wskazują na niewielki wpływ tej interwencji na zapobieganie SSI powierzchownym, wykazano, że może ona istotnie zmniejszyć ryzyko ciężkich infekcji, takich jak głębokie SSI (RR 0,36; wysokiej jakości dowody). Należy jednak zaznaczyć, że ogólna pewność dowodów była bardzo niska z powodu ograniczeń metodologicznych.
2. Ścisła kontrola glikemii
Kontrola poziomu glukozy we krwi okazała się potencjalnie skuteczna w zmniejszaniu ryzyka SSI i śmiertelności. Łączne dane z siedmiu badań z udziałem 880 pacjentów sugerują, że ścisła kontrola glikemii obniża ryzyko całkowitego SSI (RR 0,41) oraz śmiertelności ogólnej (RR 0,61). Jednakże dowody te oceniono jako bardzo niepewne, co wskazuje na potrzebę dalszych badań w tej dziedzinie.
3. Terapia z zastosowaniem podciśnienia
Jak wynika z dwóch badań obejmujących 144 pacjentów, terapia opatrunkami podciśnieniowymi (NPWT) po operacjach kardiochirurgicznych może redukować występowanie SSI (RR 0,17; niska jakość dowodów). Chociaż ta metoda wymaga dodatkowych badań, wyniki wskazują na znaczący potencjał w kontekście prewencji SSI.
4. Stosowanie miejscowych antybiotyków
Miejscowe stosowanie gentamycyny w postaci gąbek antybiotykowych było analizowane w pięciu badaniach z udziałem 5382 pacjentów. Rezultaty sugerują, że ta interwencja może zmniejszać całkowitą liczbę zakażeń SSI (RR 0,62) oraz częstość ich powierzchownych (RR 0,60) i głębokich postaci (RR 0,67). Jednakże wpływ na śmiertelność uznano za niepewny.
Ograniczenia badań i potrzeba standaryzacji
Większość przeglądanych badań charakteryzowała się wysokim ryzykiem błędów systematycznych oraz znaczną różnorodnością populacji i stosowanych metod. To uniemożliwiło przeprowadzenie meta-analiz w wielu przypadkach. W związku z tym dowody pochodzące z niniejszego przeglądu muszą być interpretowane z ostrożnością.
Wskazana jest większa standaryzacja w raportowaniu wyników badań nad SSI, co pozwoli na lepszą ocenę skuteczności poszczególnych interwencji. Kluczowe obszary wymagające dalszych badań obejmują długoterminowy wpływ interwencji, a także ich zastosowanie w określonych warunkach klinicznych.
Podsumowanie
Zapobieganie infekcjom miejsca operacyjnego u dorosłych pacjentów poddawanych operacjom kardiochirurgicznym to wyzwanie wymagające kompleksowego podejścia. Chociaż dostępne dowody sugerują, że niektóre interwencje, takie jak dekolonizacja, kontrola glikemii, terapia podciśnieniowa czy stosowanie miejscowych antybiotyków, mogą skutecznie redukować ryzyko SSI, potrzeba dalszych badań w celu ujednolicenia standardów opieki.
W przyszłości należy zwrócić szczególną uwagę na harmonizację definicji SSI i metodologii badań klinicznych, co pozwoli na bardziej precyzyjne wytyczne dotyczące zapobiegania SSI w tej wyjątkowej grupie pacjentów.