Diagnostyka SARS‐CoV‐2 odegrała kluczową rolę w zarządzaniu pandemią COVID-19. Wybór miejsca pobrania próbek oraz metoda ich pobrania mają istotne znaczenie dla dokładności wyników testów. W niniejszym artykule przyjrzymy się, jak różne miejsca pobierania próbek i procedury wpływają na identyfikację infekcji SARS‐CoV‐2, bazując na analizie dostępnych danych naukowych.
Różnorodność miejsc pobierania próbek
Wirus SARS‐CoV‐2 charakteryzuje się zmienną koncentracją ładunku wirusa w zależności od lokalizacji w organizmie. Wśród najczęściej badanych miejsc pobrań znaleźć można:
- wierzchołki dróg oddechowych, takie jak jama nosowa i nosogardziel,
- jama ustna, w tym gardło i ślina,
- inne alternatywne lokalizacje, w tym próby garglowania lub kombinacje próbek.
Tradycyjne wymazy z nosa i nosogardzieli uważane są za złoty standard diagnostyczny, szczególnie w testach molekularnych (RT-PCR). Niemniej jednak rozwijają się również alternatywne metody, które są mniej inwazyjne i bardziej dostępne.
Nasofaryngealne próbki kontra alternatywne metody
Analiza danych z 106 badań obejmujących 60 523 porównań wykazała różnice w czułości pomiędzy poszczególnymi rodzajami próbek:
- Kiedy próbki nosogardzielowe porównano z próbkami gardła uzyskanymi metodą płukania (gargle), nie zaobserwowano istotnej różnicy w czułości.
- Ślina pobierana z głębokości gardła okazała się być o 10 punktów procentowych bardziej czuła od standardowych próbek nosogardzielowych.
- Zwykłe próby śliny, takie jak splunięcie lub pozwolenie na wypływ śliny, były średnio o 12 punktów mniej czułe niż próbki nosogardzielowe.
- Oryginalne próbki pobrane z jamy nosowej (zarówno z przodu nosa, jak i środkowej części), charakteryzowały się czułością mniejszą o 12 punktów procentowych.
- Próbki z jamy ustnej, w tym z gardła, były również mniej czułe (średnio o 17 punktów procentowych).
Wpływ wykonawcy na wyniki badań
Jakość diagnozy zależy również od poziomu doświadczenia osoby pobierającej próbki. Próbki zbierane przez przeszkolonych pracowników ochrony zdrowia mają większe prawdopodobieństwo dokładnego wyniku. Niedostateczne doświadczenie operatora może wpłynąć na niższą dokładność diagnostyki, szczególnie w przypadku złożonych procedur, takich jak wymaz nosogardzielowy.
Zalety metod alternatywnych
Pomimo mniejszej czułości niektóre alternatywne metody pobierania próbek oferują znaczne korzyści:
- Metody samodzielnego zbierania próbek (np. ślina lub garglowanie) mogą zmniejszyć ryzyko transmisji wirusa na osoby pobierające próbki, co znacząco zwiększa bezpieczeństwo procedury.
- Niższy poziom dyskomfortu dla pacjenta, co z kolei może przyczynić się do zwiększenia liczby wykonywanych testów i wsparcia szerokiej dostępności diagnostyki.
- Koszty związane z samodzielnym pobieraniem są niższe niż w przypadku wymogu obecności przeszkolonej kadry.
Zastosowanie testów antygenowych
Czułość szybkich testów antygenowych (Ag-RDT) w porównaniu z RT-PCR w przypadku próbek nosowych nie różniła się istotnie od wyników uzyskiwanych z próbek nosogardzielowych. Niemniej jednak wiele badań nie podaje jednoznacznie, czy próbki te były zbierane samodzielnie, czy przez profesjonalistów, co wymaga dalszego zbadania.
Rekomendacje i wnioski
Na podstawie przeprowadzonych badań można sformułować kilka kluczowych wniosków:
- Próbki nosogardzielowe pozostają najbardziej czułą opcją w wykrywaniu zakażeń SARS‐CoV‐2 metodą RT-PCR.
- Samodzielne techniki pobierania próbek, takie jak garglowanie czy głęboka ślina, stanowią skuteczne alternatywy dla standardowych procedur, szczególnie w obszarach o ograniczonych zasobach.
- Potrzebne są dalsze badania nad zastosowaniem testów u dzieci, osób bezobjawowych, a także nad wpływem doświadczenia wykonawcy na wyniki diagnozy.
W miarę rozwoju pandemii kluczowe pozostaje zapewnienie łatwego dostępu do testów przy jednoczesnym zachowaniu ich efektywności diagnostycznej.