Osłabienie mięśni łydki jest jednym z częstszych objawów powoli postępujących chorób neuromięśniowych, prowadzącym do poważnych trudności w chodzeniu. Problemy takie jak niestabilność czy zwiększony wysiłek podczas chodzenia wywierają znaczący wpływ na jakość życia pacjentów. W celu złagodzenia tych problemów lekarze często sięgają po ortezy stawu skokowego i stopy (ang. ankle-foot orthoses, AFOs). Ten artykuł przybliża skuteczność tych urządzeń w poprawie chodzenia i jakości życia osób dorosłych z osłabieniem mięśni łydki.
Znaczenie AFOs w leczeniu osłabienia mięśni łydki
Ortezy AFO są powszechnie stosowanym narzędziem, które pomagają stabilizować stopę i staw skokowy, poprawiając funkcję ruchu. Dzięki odpowiednio zaprojektowanej ortezie możliwe jest zmniejszenie wysiłku potrzebnego do chodzenia, zwiększenie prędkości marszu oraz poprawa pewności w poruszaniu się. Chociaż ich zastosowanie jest szeroko rozpowszechnione, badania dotyczące ich skuteczności pozostawały dotąd niepełne, co skłaniało naukowców do systematycznej analizy dostępnych dowodów.
Przegląd badań i zastosowane metody
W lutym 2023 roku dokonano przeszukania baz takich jak Cochrane Neuromuscular Specialised Register, CENTRAL, Embase oraz MEDLINE w celu zidentyfikowania badań dotyczących skuteczności AFOs. Uwzględniono 10 badań, z których 4 były randomizowanymi badaniami krzyżowymi, a 6 to badania nierandomizowane. Łącznie obejmowały one 186 uczestników, od osób korzystających z AFOs na co dzień, po osoby przechodzące okres adaptacyjny.
Wyniki badań
Badania objęły ortezy wykonane z różnych materiałów, takich jak:
- włókno węglowe,
- polipropylen,
- elastyczne tworzywa,
- skóra w połączeniu z innymi materiałami.
Najlepsze wyniki uzyskano dla ortez wykonanych z włókna węglowego. Wykazano, że mogą one znacznie zmniejszyć koszt energetyczny chodzenia oraz zwiększyć prędkość marszu. Włókno węglowe, dzięki swojej lekkości i sprężystości, daje pacjentom większe wsparcie podczas przemieszczania się.
Szczegółowa analiza materiałów
Oto krótkie podsumowanie wyników dotyczących różnych materiałów ortez:
- Włókno węglowe: Zmniejsza koszt energetyczny chodzenia o 0,86 J/kg/m oraz zwiększa prędkość chodzenia o 0,19 m/s. Pacjenci częściej zgłaszali zadowolenie z użytkowania.
- Skórzane ortezy: Poprawiają prędkość marszu o 0,25 m/s, choć brak jest danych o wpływie na zmniejszenie wysiłku.
- Polipropylen: Nie wykazał znacznego wpływu na prędkość chodzenia, co sugeruje ograniczoną skuteczność tego materiału.
- Elastyczne materiały: Zmiany w prędkości marszu były niewielkie i nie przyczyniły się do istotnej poprawy.
Wyzwania i ograniczenia badań
Należy podkreślić, że większość badań miała niską jakość metodologiczną. Czynniki takie jak mała liczba uczestników, brak możliwości zaślepienia oraz zróżnicowane metody oceny wyników utrudniają wyciągnięcie jednoznacznych wniosków. Ponadto niewiele badań analizowało subiektywne doświadczenia użytkowników, takie jak percepcja wysiłku chodzenia, równowaga czy ewentualne skutki uboczne.
Wnioski i przyszłe kierunki badań
Na podstawie dostępnych dowodów można stwierdzić, że ortozy z włókna węglowego wykazują najlepsze efekty w redukcji wysiłku przy chodzeniu, poprawie szybkości marszu i zadowoleniu pacjentów. Jednak zróżnicowane wyniki wśród różnych materiałów podkreślają potrzebę dalszych badań nad dostosowaniem ortez do potrzeb pacjenta.
Ostatecznie decyzja o zastosowaniu AFOs powinna być podejmowana indywidualnie, z uwzględnieniem preferencji pacjenta, charakterystyki choroby oraz dostępności materiałów. Konieczne są również badania prowadzone na większą skalę, aby lepiej zrozumieć korzyści i ewentualne wady stosowania tych urządzeń.