Utrata wzroku jest poważnym problemem zdrowotnym, który dotyka ponad 2200 milionów ludzi na całym świecie. Osoby dorosłe, zwłaszcza starsze, często doświadczają pogorszenia jakości życia w wyniku upośledzenia funkcjonowania oraz konsekwencji psychologicznych. Aby wspomóc pacjentów w codziennym funkcjonowaniu, rozwijane są różnorodne interwencje samodzielnego zarządzania. Celem tych programów jest poprawa zdolności osób do radzenia sobie z chorobą, utrzymanie aktywności życiowej oraz ogólne polepszenie dobrostanu.
Wpływ interwencji na jakość życia
Interwencje samodzielnego zarządzania mają na celu wspieranie pacjentów w adaptacji do ich stanu zdrowia. Opierają się na strategiach, takich jak:
- rehabilitacja wzrokowa,
- używanie pomocy optycznych,
- programy edukacyjne,
- terapia psychospołeczna,
- techniki radzenia sobie ze stresem.
Mimo założeń, że takie interwencje powinny poprawiać jakość życia, dowody wskazują, że różnice w poziomie zdrowotnej jakości życia (HRQoL) oraz związanej z widzeniem jakości życia (VRQoL) są niewielkie. Analiza wyników wykazuje, że interwencje te mogą prowadzić do minimalnej lub żadnej różnicy w jakości życia pacjentów w porównaniu do standardowej opieki lub grupy kontrolnej na liście oczekujących.
Przegląd badań klinicznych
Analiza obejmowała 20 badań klinicznych typu RCT (randomizowane badania kontrolowane), które uwzględniały łącznie 3151 uczestników. Średnia wieku badanych wynosiła od 60 do 84 lat, a najczęstszą przyczyną upośledzenia wzroku była zwyrodnienie plamki związane z wiekiem. Badania miały miejsce w różnych placówkach medycznych w Ameryce Północnej, Europie, Australii i Azji.
Wyniki badań wskazują, że:
- dla HRQoL efekt zmian był niewielki (SMD −0.09),
- w przypadku VRQoL także nie stwierdzono istotnej różnicy (SMD −0.12),
- nie odnotowano istotnie zwiększonego ryzyka działań niepożądanych (RR 1.14).
Ograniczenia badań i potrzeba dalszych analiz
Główne ograniczenia to:
- niska jakość dowodów,
- heterogeniczność grup badawczych,
- brak badań uwzględniających osoby z podwójnym upośledzeniem sensorycznym.
Dlatego konieczne są kolejne badania obejmujące większą różnorodność pacjentów oraz bardziej precyzyjne metody oceny jakości życia.
Podsumowanie
Mimo że interwencje samodzielnego zarządzania są ważnym krokiem w rehabilitacji osób z upośledzeniem wzroku, obecne dowody sugerują, że ich wpływ na jakość życia jest ograniczony. Potrzebne są nowe podejścia i lepsze narzędzia pomiarowe, aby skuteczniej ocenić efektywność tych programów i dostosować je do potrzeb pacjentów.