Wprowadzenie
Wprowadzenie enterogastric tube (EGT), czyli sondy do żołądka przez nos lub usta, jest rutynowym zabiegiem w pediatrii, stosowanym w celu karmienia, odbarczenia czy podawania leków. Jednak błędna intubacja, w której sonda trafia do dróg oddechowych zamiast do żołądka, może prowadzić do poważnych powikłań, w tym niewydolności oddechowej czy nawet zgonu pacjenta. W związku z tym, niezwykle istotne jest szybkie i precyzyjne potwierdzenie prawidłowego umiejscowienia EGT.
Metody weryfikacji położenia sondy żołądkowej
Obecnie stosowanych jest kilka metod potwierdzania lokalizacji EGT:
- Badanie aspiratu i ocena pH – polega na pobraniu treści żołądkowej i sprawdzeniu jej kwasowości. U dorosłych pH poniżej 5,5 wskazuje na położenie w żołądku. Niestety, u dzieci ta metoda nie jest równie skuteczna ze względu na trudność w pobraniu próbki oraz różnice w pH płynów oskrzelowych i żołądkowych.
- Oszacowanie umiejscowienia poprzez osłuchiwanie – metoda ta opiera się na insuflacji powietrza przez sondę oraz osłuchiwaniu tzw. „whooshing sound” w okolicy nadbrzusza. Choć popularna, nie jest uznawana za wystarczająco precyzyjną.
- Radiografia – jest złotym standardem w ocenie położenia sondy, jednak jej rutynowe stosowanie u dzieci wiąże się z koniecznością ekspozycji na promieniowanie oraz potencjalnymi trudnościami w dokładnej interpretacji obrazu.
Wykorzystanie pomiaru CO₂ jako metody diagnostycznej
Jedną z metod ocenianych pod kątem weryfikacji położenia EGT jest pomiar dwutlenku węgla (CO₂), który wykazuje obecność sondy w drogach oddechowych, jeśli zostanie wykryty podczas aspiracji.
Pomiar dwutlenku węgla można przeprowadzić na dwa sposoby:
- Kapnografia – wykorzystuje spektrofotometrię w podczerwieni, mierząc stężenie CO₂ w czasie rzeczywistym i przedstawiając je w formie ciągłej krzywej.
- Kapnometria kolorymetryczna – bazuje na wskaźniku zmiany koloru specjalnego filtru pH (z fioletowego na żółty), który reaguje na obecność CO₂. Jest to prostsza, ale nieciągła forma detekcji.
Skuteczność pomiaru CO₂ w diagnostyce błędnej intubacji sondy
Niestety, jak wynika z przeglądu dostępnych badań, obecny stan wiedzy nie pozwala na jednoznaczne rekomendowanie tej metody jako standardowej procedury diagnostycznej. W metaanalizie kilku badań z udziałem 121 dzieci wykazano, że pomiar CO₂ może mieć potencjał w wykrywaniu niezamierzonego założenia sondy do dróg oddechowych, ale potrzebne są dalsze badania nad jego skutecznością.
Zaobserwowano niską liczbę fałszywych pozytywnych wyników (6 przypadków na 139 insertacji) oraz niewielką liczbę rzeczywistych pozytywnych wyników (3 przypadki). Kluczowym ograniczeniem jest brak danych dotyczących błędnie negatywnych przypadków, co nie pozwala na pełną analizę skuteczności tej metody.
Potrzeba dalszych badań
Ze względu na ograniczoną liczbę dostępnych badań oraz niewystarczające dane dotyczące czułości i specyficzności metody CO₂, nie możemy jej obecnie traktować jako samodzielnego narzędzia diagnostycznego. W przyszłości konieczne będzie przeprowadzenie badań na większych grupach dzieci, obejmujących różne grupy wiekowe oraz pacjentów zarówno oddychających spontanicznie, jak i wentylowanych mechanicznie.
Wnioski
Wykrywanie CO₂ w trakcie zakładania sondy do żołądka u dzieci może potencjalnie stanowić pomocne narzędzie w diagnostyce błędnego założenia EGT do dróg oddechowych. Jednak z uwagi na brak jednoznacznych dowodów na jego skuteczność, obecnie nie zaleca się jego włączenia do standardowych procedur klinicznych. Przyszłe badania powinny skupić się na analizie różnych wariantów tej metody oraz ich przydatności w różnych grupach pacjentów pediatrycznych.