Przewlekła choroba nerek (CKD) jest jedną z najcięższych powikłań cukrzycy. Szacuje się, że około 40% pacjentów z cukrzycą rozwija niewydolność nerek, co prowadzi do wzrostu ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych. W ostatnich latach badania nad agonistami receptora GLP‐1 (peptydu glukagonopodobnego 1) przyniosły obiecujące wyniki w kontroli glikemii oraz ochronie układu sercowo-naczyniowego i nerek.
Czym są agoniści receptora GLP‐1?
Agoniści receptora GLP‐1 to klasa leków obniżających poziom glukozy we krwi poprzez stymulację wydzielania insuliny oraz hamowanie wydzielania glukagonu. Dodatkowo spowalniają opróżnianie żołądka oraz wpływają korzystnie na uczucie sytości, co sprawia, że pomagają także w redukcji masy ciała. Są szeroko stosowane w leczeniu cukrzycy typu 2, a ich korzystny wpływ na nerki budzi coraz większe zainteresowanie naukowców.
Skuteczność agonistów receptora GLP‐1 u pacjentów z CKD i cukrzycą
Badania kliniczne wykazały, że agoniści GLP‐1 mogą zmniejszać ryzyko śmierci z dowolnej przyczyny. Analiza wyników 42 badań z udziałem 48 148 pacjentów wykazała, że w porównaniu do placebo, stosowanie tych leków powodowało redukcję ryzyka śmiertelności o 15% (RR 0.85, 95% CI 0.74–0.98).
Jednak ich wpływ na śmiertelność sercowo-naczyniową nie jest jednoznaczny. Wyniki sugerują, że mogą mieć niewielki lub żaden wpływ na zgony związane z chorobami serca (RR 0.84, 95% CI 0.68–1.05).
Wpływ na powikłania sercowo-naczyniowe
Pacjenci z CKD i cukrzycą mają znacznie podwyższone ryzyko wystąpienia poważnych incydentów sercowo-naczyniowych (MACE). Badania sugerują, że agoniści receptora GLP‐1 mogą zmniejszać częstość:
- 3-punktowych incydentów MACE o 16% (RR 0.84, 95% CI 0.73–0.98),
- 4-punktowych incydentów MACE o 23% (RR 0.77, 95% CI 0.67–0.89).
Przekłada się to na istotną redukcję ryzyka poważnych zdarzeń sercowych u pacjentów z CKD, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach choroby.
Wpływ na funkcję nerek
Jednym z kluczowych aspektów terapii cukrzycy jest ochrona funkcji nerek, ponieważ CKD prowadzi do nieodwracalnych zmian i często wymaga stosowania dializoterapii. Agoniści receptora GLP‐1 wydają się mieć ograniczony wpływ na progresję niewydolności nerek:
- Nie zaobserwowano istotnego wpływu na rozpoczęcie dializoterapii lub konieczność przeszczepienia nerki (RR 0.86, 95% CI 0.66–1.13).
- Nie wykazano także znacznej redukcji ryzyka pogorszenia parametrów nerkowych, takich jak kreatynina czy wskaźnik albuminurii (RR 0.89, 95% CI 0.78–1.02).
Mimo że wpływ na bezpośrednią ochronę nerek jest ograniczony, to korzyści wynikające z redukcji zdarzeń sercowo-naczyniowych mogą pośrednio poprawiać stan zdrowia nerek.
Bezpieczeństwo stosowania agonistów GLP‐1
Jednym z istotnych aspektów terapii cukrzycy jest ryzyko ciężkiej hipoglikemii. W badaniach nad GLP‐1 wykazano, że prawdopodobnie mają one niewielki lub żaden wpływ na ryzyko ciężkich epizodów hipoglikemii (RR 0.82, 95% CI 0.54–1.25). To sugeruje, że są lekiem stosunkowo bezpiecznym w populacji pacjentów z CKD.
Ograniczenia badań
Pomimo obiecujących wyników, istnieją pewne ograniczenia wynikające z:
- braku badań u dzieci i młodzieży,
- niejednoznacznych danych na temat wpływu na ryzyko złamań, amputacji i zmęczenia,
- krótkiego okresu obserwacji (mediana 26 tygodni).
Podsumowanie
Agoniści receptora GLP‐1 stanowią obiecującą opcję terapeutyczną dla pacjentów z cukrzycą i przewlekłą chorobą nerek. Ich stosowanie może przyczyniać się do:
- zmniejszenia ryzyka śmiertelności całkowitej,
- zmniejszenia ryzyka poważnych incydentów sercowo-naczyniowych,
- bezpieczeństwa metabolicznego z niskim ryzykiem hipoglikemii.
Jednak ich wpływ na progresję CKD jest nadal niepewny, co wymaga dalszych badań i dłuższych okresów obserwacji.