Krwotok poporodowy (PPH) to jedno z najczęstszych i najpoważniejszych powikłań związanych z porodem. Jest to główna przyczyna zgonów matek w wielu regionach świata, zwłaszcza w obszarach o ograniczonym dostępie do opieki medycznej. Wraz z rosnącym zainteresowaniem skutecznością kwasu traneksamowego (TXA) w leczeniu tego rodzaju krwotoków, pytanie, czy może on być skuteczny również w prewencji PPH, staje się coraz bardziej istotne. W niniejszym artykule omówimy aktualne dowody naukowe na temat stosowania TXA w tym kontekście.
Potencjalne korzyści stosowania kwasu traneksamowego
Kwas traneksamowy to lek antyfibrynolityczny, który działając poprzez hamowanie rozpadu skrzepów krwi, może potencjalnie zmniejszyć utratę krwi. Dotychczasowe badania RCT (randomizowane badania kontrolowane) sugerują, że TXA jest skutecznym narzędziem w leczeniu ostrego krwawienia, w tym przypadku po porodzie. Jednak w przypadku jego stosowania profilaktycznego, szczególnie po porodzie drogą naturalną, wyniki badań pozostają niejednoznaczne.
Ostatnia analiza obejmująca trzy randomizowane kontrolowane badania (z udziałem 18 974 kobiet) dostarczyła wglądu w wpływ TXA na różne wyniki zdrowotne w profilaktyce krwotoku poporodowego w porównaniu z placebo lub standardową opieką bez stosowania leku.
Wyniki badań
Kluczowe wyniki badań dotyczące stosowania TXA w profilaktyce PPH przedstawiają się następująco:
- Krwotok ≥ 500 ml: TXA przyniósł niewielkie lub żadne zmiany w częstości występowania krwotoku ≥ 500 ml (RR 0,93; wysokiej jakości dowody).
- Krwotok ≥ 1000 ml: TXA prawdopodobnie zmniejsza ryzyko krwotoku ≥ 1000 ml, jednak różnica jest niewielka (RR 0,86; dowody o umiarkowanej jakości).
- Konieczność przetoczeń krwi: Nie stwierdzono istotnych różnic w liczbie pacjentek wymagających transfuzji krwi (RR 1,00; wysokiej jakości dowody).
- Konieczność dodatkowych zabiegów chirurgicznych: Może wystąpić niewielkie zmniejszenie liczby dodatkowych interwencji chirurgicznych, jednak dowody są niskiej jakości (RR 0,63).
Jednakże efekty TXA w zakresie bardziej poważnych powikłań, takich jak zgon matek, zdarzenia zakrzepowo-zatorowe czy histerektomia, są bardzo niepewne z uwagi na niewielką ilość dostępnych danych.
Wpływ na kobiety z anemią i bez niej
Zastosowanie TXA w profilaktyce PPH wydaje się wywoływać różne skutki w zależności od obecności anemii u ciężarnej:
- Dla kobiet z anemią: Nie stwierdzono znaczącej różnicy w wykorzystaniu dodatkowych leków uterotonicznych (RR 1,02).
- Dla kobiet bez anemii: TXA zmniejsza wymagania związane z użyciem dodatkowych uterotoników (RR 0,75; wysokiej jakości dowody).
Bezpieczeństwo i tolerancja leku
W analizowanych badaniach odnotowano niewielką liczbę poważnych skutków ubocznych, takich jak drgawki, zdarzenia zakrzepowo-zatorowe czy zgony. Niemniej jednak dane te są niewystarczające, aby jednoznacznie określić profil bezpieczeństwa TXA w kontekście jego rutynowego stosowania w profilaktyce PPH.
Wnioski autorów przeglądu
Autorzy przeglądu podsumowali, że dodanie TXA do standardowej opieki okołoporodowej dla kobiet po porodzie naturalnym:
- Przynosi niewielkie lub żadne korzyści w redukowaniu dużych utrat krwi (≥ 500 ml lub ≥ 1000 ml).
- Nie wpływa znacząco na konieczność przetoczeń krwi czy zabiegów chirurgicznych.
- Może zmniejszyć zapotrzebowanie na dodatkowe środki uterotoniczne u kobiet bez anemii, jednak wpływ ten jest ograniczony.
Ze względu na niewystarczające dowody na temat poważnych działań niepożądanych oraz ograniczone korzyści kliniczne, rutynowe stosowanie profilaktycznego TXA w porodzie naturalnym nie jest obecnie zalecane.
Znaczenie wyników dla dalszych badań i praktyki klinicznej
Wyniki omawianych badań wskazują na potrzebę dalszych, bardziej szczegółowych analiz, szczególnie w kontekście różnic w skuteczności TXA w różnych populacjach i w zależności od ryzyka wystąpienia PPH. Wprowadzenie rutynowego użycia TXA wymaga nie tylko potwierdzenia jego skuteczności, ale również dokładnej analizy kosztów, potencjalnych efektów ubocznych oraz oceny bezpieczeństwa w kontekście długoterminowym.
Podsumowanie
Kwas traneksamowy podczas porodu naturalnego może ograniczać krwotok poporodowy u niektórych grup pacjentek, jednak na podstawie obecnych dowodów jego stosowanie profilaktyczne przynosi niewielką korzyść i wiąże się z niepewnym profilem bezpieczeństwa. Lekarze i decydenci powinni uwzględnić te ograniczenia przy podejmowaniu decyzji o jego rutynowym stosowaniu w profilaktyce PPH.