Endometrioma, powszechnie określana jako torbiel endometrialna, to schorzenie dotykające jajniki i stanowiące istotny problem dla kobiet w wieku rozrodczym. Przyczynia się do takich objawów jak ból, dyskomfort podczas menstruacji oraz potencjalne trudności z zajściem w ciążę. Leczenie operacyjne endometriomy dzieli się na dwa główne podejścia chirurgiczne: metodę wycięcia (excisional surgery) oraz metodę ablacyjną (ablative surgery). Obie techniki mają swoje mocne i słabe strony, jednak różnice między nimi w zakresie skuteczności i ryzyka nawrotu schorzenia są kluczowe dla podejmowania decyzji terapeutycznej.
Excisional surgery a ablative surgery – czym się różnią?
Metoda excisional surgery, zwana też cystektomią, polega na chirurgicznym usunięciu całej torbieli wraz z jej ścianą. Z kolei w metodzie ablacyjnej torbiel drenuje się, a jej pozostałą wewnętrzną wyściółkę niszczy przy użyciu narzędzi takich jak laser czy elektrokoagulacja. Każde z podejść wiąże się z odmiennym mechanizmem działania oraz efektami pooperacyjnymi.
Zalety excisional surgery
Kilka przeprowadzonych randomizowanych badań klinicznych wskazuje, że excisional surgery oferuje lepsze wyniki w zakresie redukcji bólu i ryzyka nawrotów. Przykładowo, u kobiet poddanych temu zabiegowi zaobserwowano:
- Zmniejszenie ryzyka nawrotów bolesnych menstruacji (dysmenorrhea): W ciągu dwóch lat po zabiegu dysmenorrhea wystąpiła ponownie u zaledwie 10–34% kobiet, w porównaniu do 49% w grupie ablacyjnej.
- Zmniejszenie ryzyka nawrotów bólu podczas współżycia (dyspareunia): Wskaźniki wynosiły 4–23% w metodzie excisional, wobec 58% po zabiegu ablacyjnym.
- Zmniejszenie ryzyka nawrotu samej torbieli: Tylko 5–17% kobiet doświadczało ponownego pojawienia się torbieli, w porównaniu do 37% po ablacji.
- Rzadsza potrzeba reoperacji: Wskaźniki ponownych zabiegów wyniosły 3–16% dla excisional surgery, w porównaniu do 32% dla metody ablacyjnej.
Te dane wyraźnie wskazują, że excisional surgery może być bardziej skuteczne w zapobieganiu nawrotom endometriomy i bólu związanego z chorobą.
Potencjalne ograniczenia excisional surgery
Pomimo wielu zalet, excisional surgery może wiązać się z pewnym ryzykiem, w tym z uszkodzeniem zdrowej tkanki jajnika, co może wpłynąć na późniejszą rezerwę jajnikową. Co więcej, proces chirurgiczny wymaga większej precyzji i często doświadczenia ze strony operatora.
Ablative surgery – kiedy może być lepszym wyborem?
Ablative surgery, mimo wyższego ryzyka nawrotów, ma swoje miejsce w leczeniu endometriomy. Może być rozważana w przypadku kobiet, u których rezerwa jajnikowa jest już niska lub gdy istnieje obawa o możliwość poważniejszego uszkodzenia zdrowej tkanki jajnika. Metoda ta jest również krótsza w wykonaniu i technicznie prostsza.
Wpływ obu metod na płodność
Pod względem płodności, dotychczasowe dane nie wskazują na znaczną różnicę między obiema metodami. Badania sugerują, że wskaźniki spontanicznej ciąży w ciągu roku po operacji są zbliżone, co oznacza, że wybór metody zabiegu może być podyktowany przede wszystkim kontrolą symptomów bólowych, a nie wpływem na zdolności reprodukcyjne.
Bezpieczeństwo obu metod
Na podstawie dostępnych danych żadna z omawianych metod nie wiąże się z istotnym ryzykiem poważnych powikłań operacyjnych. Wśród kobiet biorących udział w badaniach nie odnotowano konwersji do laparotomii oraz innych ciężkich zdarzeń niepożądanych.
Podsumowanie i rekomendacje
Wybór między excisional surgery a ablative surgery zależy od indywidualnych potrzeb pacjentki oraz celów terapeutycznych. Excisional surgery wydaje się działać lepiej w zakresie zapobiegania nawrotom bólu, samej torbieli oraz konieczności powtarzania zabiegu. Jednak w przypadku, gdy istnieje ryzyko osłabienia rezerwy jajnikowej, ablacja może być bardziej odpowiednia. W przyszłości konieczne są dalsze badania, które pozwolą na dokładniejsze ustalenie bezpieczeństwa obu metod, zwłaszcza w kontekście ciąży czy długoterminowych skutków operacji.
Dla kobiet zmagających się z endometriomą istotne jest skonsultowanie się z doświadczonym ginekologiem, aby dostosować leczenie do ich specyficznych potrzeb. Skrupulatna ocena objawów, planów dotyczących płodności i kondycji tkanki jajnika pozwoli na wybór optymalnej metody leczenia.