Zmęczenie związane z chorobą nowotworową, określane jako cancer-related fatigue (CRF), jest jednym z najczęściej występujących i najbardziej obciążających objawów u pacjentów onkologicznych. Może ono występować na każdym etapie choroby, od diagnozy aż po okres po zakończeniu leczenia. Jest to objaw, który ma znaczący wpływ na jakość życia pacjentów. Jednym z podejść terapeutycznych, które ostatnio zyskuje na znaczeniu, jest zastosowanie treningu oporowego w celu redukcji zmęczenia i poprawy jakości życia.
Trening oporowy – na czym polega?
Trening oporowy to rodzaj ćwiczeń fizycznych, który koncentruje się na wzmacnianiu mięśni poprzez ich przeciążanie za pomocą ciężarów, gum oporowych, czy masy ciała. Regularna aktywność tego typu sprzyja zwiększeniu siły, wytrzymałości oraz poprawie ogólnej kondycji fizycznej. Dla osób z chorobą nowotworową trening ten może okazać się bezpieczny i skuteczny, o ile jest prowadzony pod okiem wykwalifikowanego specjalisty.
Wpływ treningu oporowego na zmęczenie i jakość życia
Zgodnie z najnowszymi badaniami, trening oporowy przynosi korzyści w redukcji zmęczenia u pacjentów poddawanych terapii onkologicznej. W badaniach uwzględniono osoby z różnymi rodzajami nowotworów, które uczestniczyły w programach ćwiczeń podczas lub po zakończeniu leczenia przeciwnowotworowego.
Korzyści podczas leczenia przeciwnowotworowego
Analiza 12 badań z udziałem 1120 uczestników wykazała, że trening oporowy ma średni wpływ na redukcję zmęczenia w krótkim okresie. Wyrażone w skali FACIT-Fatigue, wyniki wskazały poprawę o 3,90 punktów (95% CI: 1,30–6,51), co jest statystycznie i klinicznie istotne. Regularne ćwiczenia oporowe przynosiły także pozytywne efekty w zakresie krótkoterminowej poprawy jakości życia, zyskując około 4,93 punktów w skali QLQ-C30 (95% CI: 2,01–7,85).
Wpływ treningu po zakończeniu terapii
W przypadku osób, które zakończyły leczenie onkologiczne, efekty treningu oporowego były bardziej stonowane. Badania sugerują, że może on mieć niewielki wpływ na jakość życia w krótkim czasie (około 3,87 punktów w skali QLQ-C30, 95% CI: −1,22 do 8,97) oraz minimalny efekt na redukcję zmęczenia. Brakuje jednak wystarczających danych, by ocenić jego wpływ w średnim i długim okresie.
Bezpieczeństwo treningu oporowego
Z perspektywy bezpieczeństwa trening oporowy wydaje się być dobrze tolerowany przez większość pacjentów, choć dane na temat ewentualnych działań niepożądanych są ograniczone. W dwóch badaniach, które uwzględniały aspekty bezpieczeństwa, nie wykazano znaczących różnic w występowaniu działań niepożądanych między grupami uczestniczącymi w treningu oporowym a grupami kontrolnymi.
Czy trening oporowy jest odpowiedni dla każdego pacjenta?
Podjęcie treningu oporowego powinno być dostosowane do stanu zdrowia pacjenta, etapu choroby oraz indywidualnych ograniczeń fizycznych. Ćwiczenia powinny być prowadzone pod nadzorem wykwalifikowanego instruktora lub fizjoterapeuty, aby zapewnić bezpieczeństwo oraz maksymalizację korzyści terapeutycznych.
Wnioski i perspektywy na przyszłość
Chociaż istnieją dowody na to, że trening oporowy przynosi korzyści w redukcji zmęczenia oraz poprawie jakości życia w krótkim okresie, szczególnie podczas terapii przeciwnowotworowej, nadal brakuje danych na temat jego długoterminowego wpływu. Istotne jest również lepsze dokumentowanie ewentualnych działań niepożądanych, aby umożliwić bardziej kompleksową ocenę skuteczności i bezpieczeństwa tego podejścia.
Dalsze badania powinny skupić się na dostosowaniu intensywności i rodzaju ćwiczeń do specyfiki różnych grup pacjentów, a także na analizie ich efektów w dłuższym okresie. Dzięki temu trening oporowy mógłby na stałe wpisać się w schemat wspierania pacjentów onkologicznych.